Monumente nga Shqiperia.

Minerva , nje tjeter zbulim befasues ne Butrint



Finesa e statujës së bukur, derdhur e tëra në mermer, është soditur gjatë dje pas përfundimit të gërmimeve dhe pas daljes në dritë të të gjithë statujës.Cilësuar si gjetja më e rrallë e zbuluar në 70 vjet gërmime në këtë qendër të zhvillimit të jetës në antikitet, dje ky zbulim është diskutuar gjatë mes arkeologëve. Në mbrëmjen e djeshme, perëndesha romake Minerva, perëndeshë e dijes dhe e mbrojtjes, u ringrit më këmbë dhe arkeologët që e sollën atë në dritë, njerëz të mediave të ndryshme, që ishin të pranishëm, i gëzoheshin shtatores mbinjerëzore të derdhur në mermer. Tani flitet më saktësisht edhe për përmasat e saja, të cilat, sipas drejtorit të departamentit të arkeologjisë në Butrint, dr. prof.as. Dhimitër Çondi, jane 2.16 m e gjatë dhe me gjerësi 0.65m. Banesa romake, fare pranë amfiteatrit të qytetit antik, aty ku ekspedita arkeologjike shqiptare e drejtuar nga Çondi, ku është duke kryer gërmime, sipas një plani shkencor, është vendi i zbulimit të shtatores së rrallë. Autorë të zbulimit të rrallë janë drejtori Çondi dhe arkeologët e rinj Saimir Shpuza e Sabrina Veseli.

Çfarë paraqet shtatorja e Minervës
Ajo është një skupturë masive, e pashembullt me asnjë zbulim tjetër të deritanishëm, që prej viteve 1922, vit kur aty nisi gërmimet arkeologu italian Ugolini. Shtatorja është ende e përbaltur, e padallueshme mirë në tipare të fytyrës. Në tërë gjatësinë e saj shtatorja ka gjurmë dëmtimesh, edhe më të dallueshme në pjesën e kokës e të fytyrës, të cilat shpjegohen si gjurmë goditjesh që ka marrë skulptura. Këmba e majtë e saj është disi e përthyer, e mbështjellë me veshje (emation), që e mbërthen një rrip në mesin e trupit. Lartësia mbinjerëzore e shtatit, qëllimshëm i tejkalon përmasat njerëzore, për të dhënë imazhin mbitokësor të perëndisë.Çondi thotë se një ditë para zbulimit të bujshëm, ekspedita e drejtuar prej tij kishte hasur në një gisht që kuptohej se i përkiste një skulpture me madhësi natyrore. Kjo gjetje, edhe ajo e pakrahasueshme me tërë përmasat e objekteve të rezultuara nga gërmimet në Shqipëri, shërbeu si një "parathënie" për atë që do të vinte më pas, për shtatoren e Minervës së bukur. Shkallë-shkallë u zbuluan edhe një mbishkrim, një vulë e stampuar mbi një tullë me shkrim latin. Zbulimi i fundit i shtatores madhështore, i bashkohet burrit me togë, që përfaqëson perëndinë romake të shëndetësisë, Ekulapit, shtatit të një gruaje të ekspozuar në portikun e Muzeut të Butrintit dhe shtatoreve të Apolonit e të Dionizit, të gjetura te Nimfeu në Butrint, ndonëse të përmasave më të vogla.Mendohet që mermeri me të cilin është punuar shtatorja të jetë romake e të jetë punuar po aty, përderisa specialistët thonë me bindje se ajo nuk i përket shkollës së skulpturës së kryeqendrës së asaj kohe, Finiqit. Njëherësh mendohet që vepra u përket disa brezave skuptorësh dhe se është një skulpturë në lëvizje.

Perëndesha e Butrintit (Dea), kokë mermeri burri në një shtat gruaje 2.5 m të lartë, është zbuluar në vitin 1928, gjatë gërmimeve arkeologjike të misionit italian në Butrint. Dëshmohet se objekti, me vlera të rralla kulturore dhe historike, u grabit dhe u dërgua në Itali, i ligjëruar nga mbreti, Ahmet Zog, si dhuratë. U rikthye në vendin tonë nga qeveria italiane në vitin 1981. Gjendet i ekspozuar në Muzeun Historik Kombëtar.

Nga Wikipedia

Gjirokastra

Eshte shpallur “Qytet Muze” ne vitin 1961 dhe ne 2005 Pasuri Boterore “ UNESCO”. Eshte qyteti kryesor i pjeses jugore te vendit. Ne zanafillen e vet ka qene vendbanim ilir, i lidhur me fisin Argjiroi, Gjirokastra ka edhe nje prejardhje sipas nje legjende, e cila thote se u themelua prej nje princeshe me emrin Argjiro. Gjirokastra permendet ne kujtimet e kronikantit bizantin John Kantakuzenit si fortese e familjes se Zenebisheve.

Me 1417 e shtine ne dore turqit dhe u shnderua ne nje qender te rendesishme te pushtetit osman dhe administrates per qindra vjet, duke u bere qendra e Sanxhakut te Shqiperise se Jugut.
Vizita ne kete qytet te le mbresa dhe impresione qe vijne si rezultat i arkitektures, pamjeve befasuese mbi luginen e Drinosit, si dhe majat e paarritshme gelqerore te vargmaleve te Buretos dhe Lunxherise. Te gjithe atyre qe do ta vizitonin me siguri do t’ju percillte thelbin e vertete te Shqiperise: e bukur, e rrepte, dhe me shpirt te paperkulur.

Gjirokastra ka qene teatri i shume ngjarjeve te rendesishme ne historine e vendit, e vendosur ne nje zone vecanerisht te ndjeshme dhe me rendesi strategjike nga ana ushtarake, duke qene fare afer kufirit me Greqine: ketu ka lindur shkrimtari i njohur Ismail Kadare.

Butrinti
Butrinti ishte nje qytet i lashte ne Epir qe permendet qe ne shek.VII B.C. si nje qender e fortifikuar. Sipas Apollodorit emri BUTHROTON vjen nga greqishtja “ bous – dem” Ndersa sipas Dionist te Halicarnassusit, formimi i Butrintit lidhet me kalimin ketu te princit Trojan Enea, i cili gjate rruges per ne tempullin e Dodones sakrifikoi ketu nje dem qe do te thote (Buthrotos) . Poeti Virgjil ne poemen e tij “Eneida” ne librin e Trete jep pershkrimin e visites se Eneas ne Butrint. Kulmin e tij, Butrinit e arriti ne shek 4 B.C. Ne vitn 228 u kthye ne koloni Romake ,ndersa nje shekull me vone u be pjese e provinces se Ilirise. Ne shekullin e 6 A.D. u shnderrua ne nje qender Peshkopale. Krahas statusit te UNESCOS qe prej vitit 2000 Butrinti eshte shpallur gjithashtu Park Kombetar.

Objektet kryesore per tu vizituar Butrinti jane Tempulli i Aeskulapiusit ( Perendia e shendetit) shek II A.D. , theatri me 1.500 vende (shek III B.C), pagezorja e cila eshte nje monument paloeokristian dhe per nga madhesi eshte e dyta pas asaj se Shen Sofise ne Stamboll, nymfeu, banjat, bazilika, porta e Luanit, porta e liqenit ,kulla Veneciane, kalaja e Ali Pashait etj. Nje seri objektesh gjenden ne Muzeun e Butrinit.

Perla e zbulimeve arkeologjike te Butrintit eshte busti i njohur si “Koka e Deas” 50 cm i larte. Ky bust i vendosur mbi nje shtatore femre i perket shek IV B.C. Ajo u zbulua nga arkeologu Italian Ugolini ne vitin 1938. Fillimisht ai e identifikoi ne hyjneshen e qytetit me emrin Dea. Me pas e identifikoi me koken e Apollonit. Ky bust sot ndodhet ne Muzeun Historik Kombetar ne Tirane.

Pervec vlerave arkeologjike dhe arkitekturore Butrinti shquhet per ekosistemi e tij te shkelqyer .Ai eshte i pozicionuar ne mes te nje xhugle te vertete subtropikale me gjelberim te perhershem , ku bien ne sy dafinat, druret e larte dhe lianat.

Manastiri i Mesopotamit

Manastiri i Mesopotamit ndodhet n? pj?s?n jugore t? fshatit Mespotam në rrethin e Sarandës, fare pran? Finiqit. Ne fillim ka egzistuar nj? tempull pagan dhe mbi rr?nojat e tij ?sht? nd?rtuar Kisha e Sh?n Kollit, mendohet t? jet? nd?rtuar n? koh?n e perandorit bizantin Kostandin i IX Monomaku. Kisha e Sh?n Nikollit ka nj? arkitekur? tep?r t? vecant? t? stilit bizantin. Nga manastiri ruhen rr?nojat e mureve rrethues q? kapin nj? sip?rfaqe rreth 100 m dhe kontrollohen nga 7 kulla drejt?k?nd?she. Muret rrethues jan? m? t? hersh?m sesa kisha q? ekziston akoma. Dhomat e manastirit jan? t? nd?rtuara m? von?. Kjo ?sht? nj? nd?r kishat m? t? m?dha dhe m? t? vjetra t? periudh?s bizantine q? ruan vlera t? m?dha. Mure e jashtme jan? t? nd?rtuar nga gur? g?lqeror? t? m?dhenj. Dallohet p?r zbukurimet dhe mozaik?t me motive shtazore gjithashtu dhe p?r zbukurimet me tulla t? mureve t? jasht?m. Zbukurimet murale jan? n? forma t? ndryshme p?rmendim: nj? shqiponj? dy dragoj dhe nj? luan n? nj?r?n an? nd?rsa n? an?n tjet?r ndodhet nj? kafsh? mitologjike. Kisha ka nj? sall? t? madhe brenda dhe dy t? vogla. Mozaiku i sall?s i ruajtur akoma paraqet nj? dragua me krah? hapur. Kisha ka pasur dy rind?rtime n? vitet 1793 dhe 1845 k?to rind?rtime e kan? ndryshuar shum? pamjen e kish?s dhe mendohet q? t? ket? humbur shum? vlera.